Sociale zoogdieren

‘Sociale zoogdieren’ is de zesde onderverdeling waarin wij de diersoorten rangschikken. Om het eenvoudig te houden beperken wij het aantal onderverdelingen tot zes waartussen telkens een evolutiestap die we in onze context als belangrijk beschouwen.

Onze definitie: Sociale zoogdieren leven in een sociaal groepsverband. Ze gedragen zich sociaal tegenover zowel de niet-verwante als verwante groepsleden. De behoeften die dit gedrag bepalen zijn vermoedelijk geëvolueerd in de prefrontale cortex die groter is dan bij de gewone zoogdieren.

De laatste merkwaardige evolutiestap betreft het ontstaan van sociaal groepsgedrag bij de zoogdieren. Waar tot midden vorige eeuw sociaal gedrag als een culturele en louter menselijke verworvenheid werd beschouwd, is daar sedert de jaren zeventig verandering in gekomen, o.a. door onderzoek van primatologen zoals Jane Goodall (1934°) en Frans de Waal (°1947).

De mensaap, hond, paard, olifant en dolfijn zijn voorbeelden van sociale zoogdieren. Er is een belangrijk onderscheid met zoogdieren, zoals ratten en muizen, die in een gewoon groepsverband leven. Hun prefrontale cortex is en zij beschikken niet over sociale behoeften die vermoedelijk ook met een zelfbewustzijn gepaard gaan.

Sociaal gedrag van olifanten
Ook zoogdieren waarvan wij niet afstammen gedragen zich van nature sociaal. Het sociaal gedrag van olifanten is recenter beschreven door o.a. Joyce Pool (°1956) en overtreft dat van primaten, zie twee onderstaande citaten uit Elephant cognition - Wikipedia. (Vertaald met www.DeepL.com/Translator, gratis versie.)

Olifanten worden beschouwd als zeer altruïstische dieren die zelfs andere diersoorten, waaronder mensen, in nood helpen. In India hielp een olifant de plaatselijke bevolking bij het tillen van boomstammen door een vrachtwagen te volgen en de boomstammen op aanwijzing van de mahout (olifantentrainer) in vooraf gegraven gaten te leggen. Bij een bepaalde kuil weigerde de olifant de boomstam te laten zakken. De mahout kwam het oponthoud onderzoeken en zag dat er een hond in de kuil lag te slapen. De olifant liet de boomstam pas zakken toen de hond weg was. Wanneer een olifant gewond is, helpen andere olifanten hem, ook al zijn ze niet verwant.

Cynthia Moss heeft vaak olifanten gezien die hun uiterste best deden om een mens niet te verwonden of te doden, zelfs als dat moeilijk voor hen was (zoals achteruit moeten lopen om een mens te ontwijken). Joyce Poole documenteerde een ontmoeting die haar werd verteld door Colin Francombe op Kuki Gallman's Laikipia Ranch. Een herder van een ranch was alleen op pad met kamelen toen hij een familie olifanten tegenkwam. De matriarch viel hem aan en stootte hem omver met haar slurf, waarbij ze een van zijn benen brak.
Toen hij 's avonds niet terugkeerde, werd een team in een vrachtwagen erop uitgestuurd om hem te zoeken. Toen het team hem ontdekte, werd hij bewaakt door een olifant. Het dier viel de vrachtwagen aan, dus schoten ze over haar heen en joegen haar weg. De herder vertelde later dat toen hij niet kon opstaan, de olifant haar slurf gebruikte om hem onder de schaduw van een boom te tillen. Ze waakte de hele dag over hem en raakte hem zachtjes aan met haar slurf.

Sociaal gedrag van primaten
Volgens Frans de Waal is empathie de basis van moraal: als je je in een ander kunt verplaatsen en kunt meeleven, zal je je niet immoreel gedragen tegen die ander, je zult de gouden regel volgen: Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. ...
De Waal zegt dat empathie bij apen hun natuur is, het is al vroeg in de evolutie ontstaan – dus voordat homo sapiens ontstond. De basis van empathie bij mens en aap is dus hetzelfde. Dit betekent dat empathie en moraal geen ‘hogere’ cognitieve functies zijn maar juist aan de basis liggen. Dat wordt ook ondersteund door onderzoek naar moreel denken van o.a. Jonathan Haidt. ...
Pro-sociaal gedrag, bijvoorbeeld iets delen met een ander waardoor je zelf minder hebt, ontwikkelt zich bij mensenkinderen naarmate ze ouder worden, vaak doordat een ander het goede voorbeeld geeft. Bij chimpansees blijkt dat precies zo te werken.
Bron 1: De mens-dier connectie | Roos Vonk Blog

We believe our study is the first to demonstrate that the prosocial behaviour of humans and non-human primates is shaped by the everyday social actions of those around them. Kindness may thrive, evolve and inspire when helping, sharing or donating are part of the cultural experience.
Bron 2: Comparing sharing behaviour in chimpanzees, capuchins and humans – Living links (living-links.org)